Að læra nýja námsgrein er eins og að læra nýtt fag...

Að læra nýja námsgrein felst oft á tíðum í að læra mjög margt nýtt. Ný þekking, nýjar staðreyndir, nýjar rannsóknir og nýr hugsanaháttur. Þetta allt saman tilheyrir því að læra nýja grein. Síðast en ekki síst þarf að læra talsmátann og orðanotkunina sem tíðkast innan fagsins. Hvernig tala jarðfræðingar, tala þeir um steina? Nei þeir tala um berg, bergmoli og bergtegundir, í besta falli grjót. Hvað eiga jarðfræðingar við þegar þeir tala um silt, grunnstingull eða að vinna í felti? Segja má að þetta allt geti talist til orðanotkunar og talsmáta jarðfræðinnar, með öðrum orðum tungumál jarðfræðinnar. Með því að stunda nám í jarðfræði læra nemendur þessi orð og fjöldann allan í viðbót. Sum orðin eiga við daglega hluti en önnur eiga við sértæk fyrirbæri. Orðið sandur í jarðfræði merkir meira og annað en það sem við leggjum í merkingu orðsins í daglegu tali. Venjulega er sandur bara smákornótt bergmylsna sem finnst út um allt, í fjörum, sandkössum og út um allt land. Í jarðfræði á orðið sandur nánast bara við sanda á borð við Skeiðarársand og fleiri sanda á Suðurlandi. Sandar hafa þá orðið til vegna framburðar jökuláa sem renna um sandinn og í raun mynda hann.

Það sama má segja um tungumál kennslufræðinnar. Þar er eitt mest notaða orðið í náminu ígrundun. Ég hef þekkt þetta orð í áratugi og man raunar ekki eftir að hafa lært það sérstaklega. Ég veit hvað það þýðir og ég kann að nota það. Síðan hef ég nám í kennslufræði og þá er búið að aðlaga merkingu þess orðs að ákveðnu athæfi og framfaratæki fyrir kennara. Merking orðsins heldur sér þó að því leyti að það þýðir nákvæmlega að huga að starfi sínu og sjálfum sér í starfi þó að það eigi við ákveðinn hlut í kennslufræðilegu samhengi.

Fullyrðingunni í fyrirsögn þessa stutta texta hlýt ég því að vera sammála. Ný fræðigrein, ný námsgrein felur í sér nýtt tungumál. Ég er þó næstum því þeirrar skoðunar að ég vildi ekki taka svo djúpt í árinni að kalla þetta tungumál heldur myndi ég persónulega kjósa að kalla þetta tungutak. Þó má færa rök fyrir því að í einstaka greinum sé nánast hægt að tala um nýtt tungumál og tek ég þar mér nærtækt dæmi. Foreldar mínir vinna báðir á spítala sem heilbrigðisstarfsfólk. Þau hafa tileinkað sér það tungutak sem fylgir þeirra starfi og eins og gengur og gerist vill starfið stundum berast með heim og verða að umræðuefni, sérstaklega þar sem báðir hafa geysilegan áhuga á þessu. Ég hef stundum sagt að þau þurfi ekki að hafa miklar áhyggjur af að vera að rjúfa þagnarskylduna því við systkinin vorum og erum gjörsamlega ófær um að skilja þetta mál sem þau tala og liggur mér við að tala um nýtt tungumál. Þetta tungumál er náttúrulega upprunið úr latínu en frábrugðin henni að því leyti að hún hefur öðlast íslenskar beygingarendingar. Þetta kann að virka orðum aukið en fyrir mér er ekki svo. Manneskja sem ekki hefur jarðfræðilegan bakgrunn getur í flestum tilfellum áttað sig á t.d. um hvað samtal tveggja jarðfræðinga snýst, hvort það snýst um jarðhitasvæði eða jökla, eldfjall eða efnabreytingar. Það er því meira um að ræða mismunandi tungutak milli jarðfræðinganna tveggja annars vegar og leikmanna hins vegar.

Athugasemdir

[Lára Bryndís Eggertsdóttir, 21.12.2007 kl. 09:10]

Þú hefur aldeilis tekið þig á í blogginu!   En þetta með fagidjótatungumál er alveg magnað, ég missi stundum eitthvað út úr mér við Ágúst í sambandi við hjólreiðar og hann skilur ekki baun ef ég gleymi að þýða það yfir á mannamál, sem betur fer skiljum við hvort annað þegar við tölum orgelnördamál...